آقای محمدی، علاقه‌مندی به مطالعه و ادبیات فارسی چگونه در شما شکل گرفت. برای‌مان بگویید نخستین کتاب غیر درسی که مطالعه کردید چه نام داشت؟

پدرم اهل کتاب بود و ادبیات. بعدها مدیر چند کتاب‌خانه‌ عمومی هم شد. مقصد مسافرت‌های خانوادگی ما را، مدفن شاعران بود که مشخص می‌کرد. 10 سالم نشده بود که پدرم ما را یک دور کامل به زیارت اهل قبور از قبیله شاعران برده بود. همیشه در کلاس‌های ادبیات فارسی دوره راهنمایی و دبیرستان وقتی به شاعران و مقبره‌شان می‌رسیدیم، من به اطلاعات کاملی مجهز بودم که از نکات کتاب ادبیات‌مان مفصل‌تر بود و گاهی هم خودشیرینی می‌کردم و برای معلم‌ها توضیح‌شان می‌دادم. مسیر مسافرت‌های ما را هم، محمدرضا شجریان غنی‌تر می‌کرد. مثل خیلی‌های دیگر، من هم اول‌بار سعدی، حافظ و عطار را با نوار کاست‌های شجریان که مرتب در ضبط ماشین پدرم پخش می‌شدند شناختم. بنابراین اگر بخواهم پاسخ بخش اول سوال‌تان را خلاصه کنم باید بگویم علاقه‌مندی‌ پدرم به ادبیات فارسی و نیز جادوی محمدرضا شجریان و پلی که او به ادبیات کهن فارسی می‌زد، مرا به این ادبیات علاقه‌مند کرد. نخستین کتاب غیر درسی که خواندم یحتمل دیوان حافظ بوده که پدرم برای‌مان می‌خواند. اما اولین کتابی که پس از مطالعه معمول کتاب‌های مرتبط با کودکان و نوجوانان خواندم، "بوف کور" صادق هدایت بود. پدرم دوستی داشت با کتاب‌خانه‌ای پر از کتاب‌های دست اول از جمله همین چاپ‌های قدیمی آثار هدایت؛ زنده‌یاد یحیی پزشکی که عمو یحیی صدایش می‌کردیم و همین فروردین‌ماه از دستش دادیم، شاعر بود و در ادبیات فارسی و ترکی بسیار خوانده بود. در اولین مواجهه‌ام با کتاب‌خانه‌ او، "بوف کور" را برداشتم و همان‌جا خواندم. نخستین کتاب شعری هم که خودم خواندم، "هشت کتاب" سهراب سپهری بود و بعد از آن هم معلم ادبیات دبیرستان‌مان زنده‌یاد احمدی که در جوانی درگذشت مرا با فروغ فرخزاد آشنا کرد و این هم شد دومین کتاب شعری که خودم خریدم و خواندم.

چه شد به نوشتن و سرودن شعر روی آوردید؟ آیا در این راه به شکل مستقیم از راهنمایی و مشاوره استادان بهره بردید؟

یک بار یکی از من پرسید: "شنیدم که شعر می‌نویسی، درسته؟" من هم گفتم آره! و البته که نمی‌نوشتم. شاید بابت این‌که این دروغ را جبران کرده باشم، شعر نوشتم. البته از این شوخی که بگذریم، خواندن شعر بود که مرا به نوشتن شعر ترغیب کرد. اولین شعرها را در شانزده سالگی نوشتم. شعر که چه عرض کنم؛ چیزهایی بود خیلی متاثر از سپهری و فرخزاد. در مورد بخش دوم پرسش‌تان آیا مستقیم از مشاوره استادان بهره برده‌ام یا نه؛ مستقیم نه. اساسا هیچ‌وقت شاعر انجمنی و محفلی نبوده‌ام، جز محفل‌های کوچک دوستی که جمع‌خوانی‌های‌مان در این گروه‌های دوستی، مهم‌ترین راهنما برایم بوده است.

من به‌خاطر رابطه‌ نزدیکم با مطبوعات، خیلی زود شعرهایم را منتشر کردم، خلاف کتاب شعرم که حالا با یازده سال تاخیر منتشر شده است. نمی‌دانم این را باید به حساب خوش‌شانسی بگذارم یا بدشانسی که از هفده سالگی شروع کردم به ارسال شعرهایم برای تحریریه‌های مجلات و روزنامه‌ها و آن‌ها هم همین‌طور منتشرشان می‌کردند! حالا البته خوشحال نمی‌شوم که کسی آن‌ها را به یاد داشته باشد! پرسیده‌اید بازتاب‌شان چطور بود؛ باید بگویم فراتر از حد انتظارم. مثلا در همان هفده‌ سالگی، با ناامیدی چند شعری فرستادم به دفتر مجله "هفت". "هفت" ماهنامه‌ای بود برای ادبیات و سینما که اوایل دهه هشتاد منتشر می‌شد. مجله‌ای ساختارشکن در فرم و البته در سوژه‌هایی که سراغ‌شان می‌رفت. احمد طالبی‌نژاد سردبیرش بود و جمعی از مهم‌ترین سینمایی‌نویس‌ها و منتقدهای ادبیات برایش می‌نوشتند. آنقدر معتبر بود که در مخیله‌ام هم نمی‌گنجید که روزی شعرهای خام‌دستانه شاعری هفده‌ ساله را منتشر کند. شماره تازه را که روی کیوسک دیدم، برداشتم و در همان شناسنامه دیدم که اسم‌ من را در همکاران این شماره نوشته‌اند! من کاری جز این‌که چند شعر برای‌شان بفرستم نکرده بودم. ورق زدم و رسیدم به صفحات شعر. علاوه بر این‌که دو شعرم منتشر شده بود، بلکه یکی از منتقدهای مجله نقدی هم بر آن‌ها نوشته بود. خودم را می‌دیدم که بال درآورده‌ام و از جلوی پیشخوان آن کیوسک، آسمان کرج را بالا می‌روم. چند سال بعد هم پیغامی دریافت کردم از زنده‌یاد فرامرز سلیمانی که شاعر مهمی برایم بود. او چند شعرم را در روزنامه "شرق" دیده بود و خواسته بود چند شعر بفرستم تا در کتابی بگنجاندشان که قرار بود با عنوان "کتاب موج" در خارج از کشور منتشر کند. چند باری، چنین بازتاب‌هایی از سر لطف دیده‌ام در آن سال‌ها. از یک‌جایی به بعد هم یاد گرفتم کمی خوش‌سلیقه باشم و مرتب در مجلات شعر منتشر نکنم.

فعالیت شما در حرفه روزنامه‌نگاری چگونه آغاز شد و ادامه پیدا کرد؟

عامل ورودم به روزنامه‌نگاری هم مثل علاقه‌مندی به ادبیات، پدرم بود. پدرم سردبیر هفته‌نامه‌ای محلی در کرج بود. پایم به دفتر آن‌جا باز شد؛ دفتری که در واقع جز هفته‌نامه "تاک"، تحریریه روزنامه‌ "صبح کرج" هم در آن مستقر بود. روزنامه‌ای بود با بیش از چهل نفر خبرنگار و حرفه‌ای. گستردگی کار، فراتر از رسانه‌ای محلی بود و خبرنگارانش هم اغلب، خبرنگارهایی بودند با سابقه کار در رسانه‌های سراسری. مثلا طی دوره‌ای، سردبیر روزنامه فرامرز قره‌باغی بود که پیش از آن سردبیری چند روزنامه را در کارنامه داشت از جمله اگر اشتباه نکنم سردبیری روزنامه "اعتماد". مدتی هم زنده‌یاد مهران قاسمی آن‌جا بود که بعدها وقتی عضو شورای سردبیری روزنامه "اعتماد ملی" بود درگذشت. من کار روزنامه‌نگاری را با این روزنامه آغاز کردم. اول، یادداشتی ورزشی نوشتم درباره سیستم 2ـ5ـ3 آلکس فرگوسن در منچستریونایتد و بعد هم رفتم به صفحه ادبیات و هنر. دبیرستانی بودم؛ صبح‌ها می‌رفتم مدرسه و بعدازظهرها هم دفتر روزنامه. حالا وقتی می‌پرسند چند سال سابقه روزنامه‌نگاری داری و می‌گویم هفده سال، نگاهی به وجناتم می‌کنند و می‌پرسند مگر چندسال داری؟! خب، تقصیر من که نیست! کودک کار مطبوعات بودم. آن‌جا در روزنامه "صبح کرج" دوستانی داشتم که هر دو شاعر و منتقد ادبیات بودند. محمد مفتاحی و مهتاب طهماسبی. روزنامه که تعطیل شد مدتی در چند نشریه محلی دیگر کار کردم و بعد با آن‌ها به تهران آمدم و دیگر افتادم در تحریریه‌های چندین و چند روزنامه. شاید بیش از سی روزنامه، هفته‌نامه و ماهنامه. در این بین مدتی هم معاون سردبیر دو مجله بودم؛ یکی "حاشیه" و دیگری "روشن". هر دو را هنوز خیلی دوست دارم. هر کاری دوست داشتیم در این دو نشریه می‌کردیم. روی سوژه‌هایی دست می‌گذاشتیم که همه می‌گفتند نمی‌شود اما می‌شد. مدتی هم سردبیر یکی دو تا سایت بودم و عضو شورای سیاست‌گذاری چند نشریه.

بپردازیم به کتاب "تراکم" که بهانه این گفت‌وگو است. با توجه به این که اشعار این کتاب طی سال‌های 83 تا 88 سروده شدند؛ چرا با یک دهه تاخیر تصمیم به انتشار آن گرفتید؟

همیشه مقوله نشر برای من، مقوله‌ای بغرنج و حساس بوده است؛ همه شئون انتشار کتاب، برای من مهم است. همه مراحل آماده‌سازی‌اش از تایپ، صفحه‌آرایی، طراحی جلد، صحافی، چاپ، پخش و همه چیز. وسواسم درباره‌ این‌ها و البته مهم‌تر از این‌ها درباره خود شعرها، سبب این تاخیر بوده است. یکی، دو سال پیش، بعد از چند جلسه توجیهی و تنبیهی که دوستانم برایم برگزار کردند، تصمیم گرفتم این وسواس را کنار بگذارم و این شعرها را منتشر کنم. به‌ویژه که دیگر شعرهایم هم همین‌طور روی قبلی‌ها تلنبار می‌شد.

در شعرهای کتاب "تراکم" از کلیشه‌های شعری خبری نیست. قطعا برای قرار نگرفتن در جریان‌های رسمی شعر امروز تعمدی داشتید، درست است؟

 

 

لینک خبر در هنرآنلاین  https://bre.is/vcsSgA3h