خواندن تئاتر

نام کتاب: خواندن تئاتر

نوبت چاپ: اول - ۱۳۹۸

نام نویسنده: اَن ابرسفلد

نام مترجم: سپیده شکری‌پوری

شابک:

تیراژ:

تعداد صفحات: 295

دسته: تئاتر

نام انتشارات: افراز

قیمت: 450000

توضیحات

ان ابروسفلد ،مورخ تئاتر فرانسوی‌تبار ، به تاریخ ۹ ژوئن ۱۹۱۸ در شرق فرانسه (بزانسون besoncon) به دنیا آمد و در۲۸ اکتبر ۲۰۱۰ در پاریس درگذشت.

اوبرسفلد در خانواده‌ای یهودی و اصالتا لهستانی پرورش یافت. او در سال‌های ۱۹۴۰ تا ۱۹۴۴ به عنوان عضوی از حزب کمونیسم فرانسه، به نیروهای مقاومت داخلی این کشور در جریان جنگ جهانی دوم پیوست و نیروی مقاومت جمع زنان را سازمان داد. او در سال ۱۹۷۲ از پایان‌نامه‌ی خود که وقف کارهای تئاتریِ هوگو بین سال‌های ۱۸۳۰ تا ۱۸۳۹ بود دفاع کرد و یک سال بعد در دانشگاه پاریس مشغول به تدریس شد. شهرت کارهای او معطوف به تئوریزه کردن تئاتر از طریق روش‌های زبان‌شناسی ، نشانه‌شناسی و روانکاوی است.

هدف اصلی این کتاب، معرفی شیوه‌های خواندنِ متون تئاتری است؛ به‌طوری‌که پی‌ریزی کاربرد‌های متمایز از متن را سبب شود و پیوندها و فصول مشترک متن و اجرا را آشکار سازد.

در این زمینه آنچه به عنوان پرسش محوری مطرح می‌شود، خصوصیات متن تئاتری است و بررسی تقابل همیشگی تئوری و عمل یعنی نزاع بین صاحب‌نظرانی که برای نمایشنامه مرجعیت قائل اند و آنهایی که قدرت نوشتار را در اجرا نادیده می‌گیرند.

ابروسفلد معتقد است تمام آنچه به عنوان واسطه‌شناختی بر تحلیل متن و اجرا و رابطه‌ی عقلایی بافت زیرین اجتماعی آن و شیوه های اجرایی وجود دارد، می‌تواند با علم نشانه‌شناسی کشف شود. اما این نیست که ریشه‌شناس نقش مفسر معانی یا مالک آنها را داشته باشد. نه ریشه‌شناس، نه نشانه‌شناس و نه حتا نویسنده؛ چراکه معنا حتا پیش از خوانش متن، معنا در بافت بالقوه خود وجود دارد و نشانه‌شناس تنها به واسطه‌ی علوم ابزاری‌ای که در اختیار دارد در تلاش است آنچه به‌عنوان حریر نامرئی پیش‌داوری در ذهن تماشاگر انتزاع می‌شود شناسایی کند.

آن هم تماشاگری که به عنوان عنصری کنش‌گر در اجرا نه‌تنها متوجه بازیگران و آنچه کارگردان برایش روایت می‌کند خواهد بود، بلکه نگاهش به سایر تماشاگران و احوالات حاکم بر اجرا خود باعث تمایز اجرایی بر هنر آنی نمایش می‌شود. همان که به عنوان هنر امروز و اجرای فردا تداعی می‌شود. بنابر این آنچه به نظر می‌رسد هنری فردی است و نگاه زیبایی‌شناسانه‌ی معینی دارد و تنها مخلوق خدایی واحد است. درواقع همکاری فعال و خلاقانه بسیاری از افراد را در برمی‌گیرد و تماشاگر نیز بسته به نوع اجرایی از حیث مداخله مستقیم یا غیر مستقیمی که در جریان اجرا دارد از این قاعده مستثنی نیست.

هنر اجرا با زبان کنش‌گر خود آمیخته از معانی بسیاری است که علاوه بر متن ، فضا ، زمان، قرار دادهای صحنه‌ای و... را در بر می‌گیرد. هنر کارگردان در سازمان‌دهی این معانی به گونه‌ای‌ست که از آن، معنا یا معانی واحدی به نفع شیوه اجرایی‌ای که پی‌ریزی شده، برداشت شود.

بنابراین اساس این درک گرچه با محوریت زبان صورت می‌گیر، لیکن این زبان محصور به دیالوگ نیست و تمام فاکتورها و نشانه هایی که صورت دیداری آن را شکل داده در بر می‌گیرد. از جمله پرسوناژشناسی، فضا، صحنه و تمام آنچه به‌عنوان گفتمان تئاتری مطرح می‌شود.

برشی از متن کتاب:

همان‌گونه معناشناسی گفتمان تئاتری میسر است،نشانه‌شناسی تئاتری نیز قابل بررسی است چرا که پیش ساخت ها مقدم اند بر مدلول گفته‌ها؛ اما نشانه‌شناسی تئاتر، بدون احتساب مطالعه کاربردی گفتمان که شرایط اعمال گفتار را مشخص می‌کند، ممکن نخواهد بود.

بخش قابل‌ ملاحظه‌ای از گفتمان تئاتری، شامل گفتمان اجتماعی است. آن هم در قالب پیش‌ساخت‌ها یا پیش‌فرض‌ها، گفتمانی که نه فرد خاصی فاعل آن است و نه توجه خاصی بدان می‌شود؛ بدین ترتیب، ایده‌ای که هرکس مسئولیت و حق مالکیت زبان خویش را دارد، کم‌رنگ‌تر خواهد شد. این ویژگی غیرفردی زبان،در تئاتر محسوس‌تر است. چراکه گفتمانی واحد، مدام از دهانی به دهان دیگر در گذر است.