افزودن به سبد خرید

---

سال‌ها بعد که مورخان ادبی پرونده‌ی ادبیات داستانی ایران در دهه‌ی هشتاد را پیش روی خود می‌گشایند، از ظهور رمان‌نویس و منتقد میانسالی در این دهه خبر خواهند داد که سال‌ها با اسم مستعار می‌نوشت، اما از ۱۳۸۰ به این طرف تصمیم گرفت نوشته‌هایش را با نام اصلی‌اش، فتح‌الله بی‌نیاز، منتشر کند. مورخان ادبی آینده سیمای بی‌نیاز را همچون نویسنده‌ای پرکار و منتقدی دقیق ترسیم خواهند کرد که برای بیش از یک دهه حضور مستمری در میدان ادبیات داستانی ایران داشته و با رمان‌ها و نقدهای خود کوشیده است جان تازه‌ای به آن بدهد. آن‌ها هر قضاوتی درباره‌ی کاروبار ادبی و انتقادی بی‌نیاز داشته باشند، تردیدی در یک نکته به خرج نمی‌دهند و آن نکته جایگاه بی‌بدیلِ مجموعه‌ی پنج‌جلدی «نقد، تحلیل و تفسیر چند داستان معتبر جهان» است؛ مجموعه‌ای که در اوایل دهه‌ی نود از سوی انتشارات افراز منتشر شده و مشتمل بر نوشته‌های بی‌نیاز درباره‌ی داستان‌های کوتاه و رمان‌هایی است که نویسندگانی از گوشه‌و‌کنار جهان به زبان‌های مختلف خلق کرده‌اند. بی‌تردید در زبان فارسی کم‌تر مجموعه‌ای را به‌قلم نویسنده‌ای ایرانی می‌توان جست که در این گستردگی و وسعت به ادبیات داستانی جهان پرداخته باشد. آن‌چه در نوشته‌های بی‌نیاز حیرت‌انگیز می‌نماید، حجم بالای خوانده‌های او است. نکته‌ی دیگری که در این مجموعه نظر هر خواننده‌ای را جلب می‌کند، گشودگی بی‌نیاز به رمان‌ها و داستان‌های کوتاه نویسندگانی با ملیت‌ها و زبان‌های مختلف است، بدین‌ معنا که او پیش‌فرض‌های غالب را در مواجهه با آثار ادبی کنار می‌گذارد، صرفاً به آثاری نمی‌پردازد که به‌طور معمول شاهکار خوانده می‌شوند و به هر متن ادبی همچون گذرگاهی می‌نگرد که تجربه‌ای بشری در آن ذخیره شده است، گو این‌که خود در مقام منتقد به‌روشنی می‌داند متون مختلف از ارزش ادبی یکسانی برخوردار نیستند و بر همین اساس، چنان که از عنوان این مجموعه برمی‌آید، توجه خود را معطوف به داستان‌های «معتبر» کرده است. چهار جلد نخست این مجموعه به نقد، تحلیل و تفسیر رمان اختصاص دارد و جلد پنجم آن ویژه‌ی داستان کوتاه است. با هم پاره‌ای از مقدمه‌ی زنده‌یاد بی‌نیاز بر این مجموعه را می‌خوانیم: «بدون شک اکثر خوانندگان این کتاب، خوانده یا شنیده‌اند که شمار زیادی از نویسندگان به‌طرز حیرت‌آوری کتاب می‌خواندند؛ از داستان گرفته تا تاریخ و فلسفه و جامعه‌شناسی. حدود مطالعات کافکا و اطلاع او از آرا و نظریات اجتماعی، دانش وسیع ناباکف، عمق بررسی‌های ادبی و اجتماعی دیوید هربرت لارنس، کرانه‌های غریب  دانش و اطلاعات یوسا و فوئنتس، تعمق ناتالیا گینزبرگ و سوزان سونتاگ  در عرصه‌های متنوع اجتماعی برای ما چه معنایی دارد؟ آدمی نمی‌داند به دانش تونی موریسون استناد کند یا تجربه و اندوخته ذهنی ساراماگو یا کوه فکری امبرتو اکو. این نکته ما را به این امر رهنمون می‌شود که تا انسان غرق در کتاب نباشد، خلاقیتش نمود پیدا نمی‌کند.»

 

---

مشاهده همه کتابهای مرتبط

---